آموزش‌فیلمبرداری:

لازم است قبل از شروع به آموزش فیلمبرداری به نکاتی اشاره کرد. آنچه که بیشتر از سوژه و محتوا اهمیت دارد، فیلمبرداری است که اصلی‌ترین بخش تهیه فیلم محسوب می‌شود، تا دوربین مناسب و اطلاعات کافی از فیلمبرداری نداشته باشید انجام سایر عملیات مانند ادیت، صداگذاری، طراحی صحنه و بسیاری عملیات دیگر بی‌فایده است. به عبارتی تا آدر نداشته باشید نان هم نخواهید داشت!

در ابتدا سعی می‌کنیم با نگاهی گذرا به تاریخچه دوربین‌های فیلمبرداری و مهارت فیلمبرداری و معرفی تجهیزات مناسب و ویژگی‌های یک فیلمبردار خوب بپردازیم.

فیلمبرداری چیست؟

قبل از آموزش فیلمبرداری ابتدا بهتر است تعریف مختصری از فیمبرداری ارائه کنیم. فیلمبرداری یا سینماتوگرافی (Cinematography) به معنی ثبت لحظات، به وسیله دوربین است که این عمل با پشت سر هم چیده شدن فریم‌ها (Frame) انجام می‌شود. رد شدن فریم‌‌ها به ترتیب، این حس را به بیننده القا می کند که تصویر متحرک است.

تاریخچه فیلمبرداری

بررسی تاریخچه فیلمبرداری را باید از تاریخچه عکاسی و دوربین های عکاسی شروع کرد که قبلا در مقاله آموزش عکاسی آن را بررسی نموده‌ایم. در این مقاله  به بررسی تاریخچه ی به وجود آمدن انواع دستگاه‌های ضبط و نمایش تصویر متحرک خواهیم پرداخت.

در اوایل قرن 19 «پیتر مارک راجت» پزشک انگلیسی تحقیقات خود را به عنوان «قانون یا اصل دوام نور در چشم در مورد اشیای متحرک» ارائه داد؛ بدین معنی که چشم انسان تصاویری را که با فاصله زمانی کم در مقابلش قرار می‌گیرد بصورت پیوسته می‌بیند.

یک سال بعد از نظریه راجت، «آیرتون پاری»، « توماتروپ» یا چرخ جادویی را اختراع کرد. توماتروپ یک مقوای دایره‌ای شکل بود که در یک طرف آن تصویر پرنده و در طرف دیگر تصویر یک قفس نقاشی شده بود، وقتی که این دایره‌ی مقوایی توسط چرخاندن نخ‌هایی که به دو طرف آن متصل بوده می‌چرخید، به نظر می‌رسید که دو تصویر روی هم افتاده‌اند و پرنده در قفس دیده می‌‌شد.

در اواخر سال 1832 یک فیزیکدان بلژیکی بنام «ژوزف پلاتو» دستگاه «فناکیستوسکوپ یا فانتاسکوپ» را اختراع کرد. فناکیستوسکوپ را با توجه به معنای لغوی فناکیس فریب‌بین ترجمه می‌کنند. این نام‌گذاری به علت نوع کارکرد این دستگاه بود؛ فانتاسکوپ از صفحه گرد، یک دسته نگهدارنده و یک میله رابط دو صفحه گرد که امکان چرخش دو صفحه را به‌ طور همزمان ایجاد می ‌کند تشکیل شده است. یکی از این صفحه‌ها دارای ۸ روزنهٔ باریک و بلند و دیگری دارای ۸ تصویر از مراحل مختلف یک حرکت است. به محض چرخاندن صفحه ای که روزنه ها روی آن قرار داشتند هر دو صفحه به حرکت درآمده و تصاویر پس از انعکاس در آیینه ‌ای که رو به روی آن قرار داشت به صورت متحرک مشاهده می‌شدند.

در سال 1878 میلادی، «لیلند استنفورد» فرماندار سابق کالیفرنیا «ادوارد مایبریج» را مأمور کردتا ثابت کند «آیا یک اسب مسابقه در حال تاخت در لحظه‌ای معین هر چهار پای خود را از زمین جدا می‌کند یا نه؟»

او 24 دوربین را در مسیر حرکت اسب قرار داد (در بعضی از منابع این عدد 12 است)، این دوربین‌ها به نخ‌‌هایی متصل بودند و در مسیرحرکت هر بار که پای اسب به آنها اصابت می‌کرد یک عکس گرفته می‌‌شد، مایبریج حاصل کار خود را در سال 1879 با دستگاه زئوپراکسیسکوپ به نمایش گذاشت. این دستگاه توسط خود مایبریج و در همان سال اختراع گردید.

پس از این اختراعات و چند اختراع دیگر، در سال 1882 «اتین ژون ماره» مخترع فرانسوی، تفنگ عکاسی را اختراع کرد، این دستگاه می‌توانست در هر ثانیه ۸ یا ۱۲ عکس را روی صفحات فلزی ضبط و روی شیشه چاپ کند.

مخترع آمریکایی، توماس ادیسون نیز در روند به وجود آمدن دوربین‌های فیلمبرداری نقش بزرگی را ایفا نموده است، او و دستیارش «دیکسن»، در سال ۱۸۸۹ میلادی بعد از مطالعات و تجربیات محققان، طی سالیان متمادی سرانجام در آزمایشگاه ادیسون دوربینی به نام «کینتوگراف» ساختند؛ در این دوربین، از حلقه فیلم ۳۵ میلیمتری دندانه دار «جرج ایستمن کداک» برای فیلمبرداری استفاده شد و اولین تصاویر متحرک فیلمبرداری شدند.

کینتوگراف قادر به پخش تصاویر هم بود ولی مانند کینه‌توسکوپ وزن زیادی داشت و غیر قابل حمل بود، اما همین دستگاه این امکان را فراهم آورد تا تصاویر متحرک بسیار کوتاهی ساخته شود. بالاخره در سال 1895 میلادی، «برادران لومیر»، «سینماتوگراف» را اختراع کردند که اولین دوربین واقعی سینما به حساب می‌آید. سینماتوگراف پنج کیلو وزن داشت و با کمی تغییر علاوه بر فیلمبرداری، به عنوان لابراتوار (ظهور و چاپ فیلم) و دستگاه پخش (آپارات) هم قابل استفاده بود.

فیلمبردار کیست؟

اکنون که با مفهوم فیلمبرداری و تاریخچه به وجود آمدن دوربین‌های آن آشنا شده‌ایم، می‌توانیم به این سوال پاسخ دهیم که فیلمبردار کیست؟!

فیلمبردار کسی است که با داشتن دانش فیلمبرداری و تسلط بر اطلاعات مرتبط با دوربین‌های فیلمبرداری، تصاویر را به اهداف مختلفی ضبط می‌کند. در کارهای حرفه‌ای‌تر او با نورپردازان، صدا برداران، تدوین گران و … همکار است و نقش اصلی تولید یک محصول را در کنار عوامل دیگر ایفا می نماید.

فیلمبردار در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کند. بعضی به صورت خصوصی آتلیه و مرکز فیلم برداری دایر کرده و از مجالس، همایش‌ها، جشن‌ها و… فیلمبرداری می‌کنند. این فیلمبرداران لزوما به تحصیلات دانشگاهی نیازی ندارند و می‌توانند با گذراندن دوره‌های آموزش فیلمبرداری شوند، مهارت و توانایی لازم را کسب کنند. برخی از فیلمبرداران نیز وارد بخش سینما و تلویزیون می‌شوند و به فیلمبرداری حرفه‌ای می‌پردازند. برای فیلمبرداری حرفه‌ای در سینما و تلویزیون هم امکان تحصیل در دانشگاه‌ها، آموزش آکادمیک و هم امکان یادگیری در آموزشگاه‌ها وجود دارد. پس به صورت خلاصه کار فیلمبردار ضبط تصاویر فیلم‌های سینمایی، برنامه‌های تلویزیونی، تبلیغاتی ، موزیک ویدئوها، جشن‌ها و… می‌باشد.

ویژگی‌های یک فیلمبردار خوب!

• دقیق ‌ترین شناخت نسبت به جایگاه شغلی ‌اش
• تمرکز حواس و پایداری در دقت نظر در هنگام تصویربرداری
• اعمال سرعت مناسب در انجام کار
• روابط عمومی مناسب و البته حرفه ‌ای با همکاران
• دارا بودن ذوق و سلیقه‌ ی قابل توجه
• خلاقیت در ثبت تصاویر
• داشتن اطلاعات کافی در مورد دوربین های مختلف
• داشتن اطلاعات کافی در مورد مراحل پس از فیلمبرداری مانند تدوین
• داشتن دید هنری نسبت به رنگ ها
• توجه کردن به جزئیات
• و…

یادگیری مهارت‌های تکمیلی در فیلمبرداری

در این بخش از آموزش فیلمبرداری میخواهیم دوره هایی را معرفی کنیم که مربوط به تدوین فیلم و ویرایش عکس می باشند؛ اما چرا تدوین و ویرایش را به عنوان یک مهارت مکمل برای فیلمبرداری میدانیم؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا بهتر است با مفهوم تدوین فیلم آشنا شویم: تدوین فیلم هم بخشی خلاقانه و هم بخشی فنی از مراحل پس از تولید فیلم سازی است. در واقع به روند، مرتب سازی فریم ها، ویرایش، زیباسازی و رفع نواقص فیلم خام تدوین فیلم می گویند.

مبحث تدوین و ویرایش فیلم مبحثی گسترده و تخصصی است، اما اگر فیلمبردار باشید، باید بدانید که اگر در حال فیلمبرداری صحنه ای هستید بعدا کدام نقوص را میتوان توسط ادیت از بین برد؟ یا اینکه باید حداقل کمی با جلوه های ویژه و نحوه ی کار با آن‌ها آشنا باشید؛ در واقع استفاده از آموزش نرم افزار های مرتبط با این حرفه مانند آموزش افترافکت و آموزش فتوشاپ و… اطلاعاتی را در اختیار شما میگذارد که علم و مهارت شما در فیلمبرداری را کامل می کند.

تجهیزات مورد نیاز برای آموزش‌ فیلمبرداری:

تجهیزات مورد نیاز برای یک فیمبرداری حرفه ای شـامل دوربیـن، فیلتر ها، وسـایل حرکتي، تجهیـزات نورپردازي، سـه پایه، مونیتور و کابل هـاي مربوط اسـت.

آماده سـازي این تجهیزات شـامل بررسـي دوربین، لنزها، وسـایل حرکتـي، پروژکتورها، تنظیـم سـه پایه ها و لِـول کـردن (هم تراز کردن) کلگـي سـه پایه، نصب باتـري، جاگذاري فیلـم یا حافظـه، آماده کـردن مونیتور و کابل هـاي مربـوط و کالیبـر کـردن دوربیـن و مانیتـور، اتصـال کابل ها، آماده کـردن منبع تغذیـه مانیتور و وایت بالانـس کـردن دوربیـن اسـت. همزمان آماده سـازي و تنظیم صدا، آماده سـازي بـوم صدا، تسـت HF و میکروفن و نصـب و اتصـال بـدون نقص آن ها مي باشـد.

آموزش‌ فیلمبرداری با موبایل

تاکنون در مورد دوربین های تخصصی و فیلمبرداری حرفه ای صحبت نمودم اما درآخرین بخش از آموزش فیلمبرداری، در مورد گوشی های موبایل و فیلمبرداری با آن ها صحبت خواهم کرد.

با پیشرفت شبکه های مجازی و تکنولوژی گوشی های دوربین دار، مبحث و حرفه ی جدیدی وارد فیلمبرداری شده است، و آن چیزی نیست جز فیلمبرداری با موبایل. برای بهبود بخشیدن شرایط فیلمبرداری با موبایل وسایل جانبی بسیاری تولید شده است، رینگ لایت ها، میکروفون های قابل نصب، پایه های موبایل، لنز های کلیپسی و ارتقا دهنده ی کیفیت دوربین و …. از جمله وسایلی هستند که می توان نام برد؛ علاوه بر بخش سخت افزاری و تولید وسابل های جانبی، برنامه نویسان نیز به پیشرفت صنعت فیلمبرداری با موبایل کمک کرده اند؛ آن ها با تولید نرم افزار هایی نسبتا کم حجم و با تجربه کاربری (UX) یسیار ساده، کار فیلمبرداران را در مسیر ویرایش فیلم، افکت گذاری و … بسیار ساده کرده اند.

چند نکته برای بهبود آموزش فیلمبرداری با موبایل

با موبایل به صورت عمودی فیلمبرداری نکنید: ویدیوی های عمودی روی دستگاه های دیگر خیلی خوب دیده نمی ‌شوند. مانیتور کامپیوتر، تلویزیون و حتی وبسایت‌ ها نیز ویدیو را به صورت افقی نشان می دهند. البته که برای چرخاندن جهت فیلم می توانید از نرم افزار های ویرایش نیز استفاده کنید، اما همانطور که اشاره کردیم این نرم افزار ها اگر برای موبایل ها تولید شده باشند، باید کم حجم تولید شوند و یکی از مواردی که برنامه نویسان برای کاهش حجم نرم افزارشان از آن میکاهند، کیفیت ویدیوی ویرایش شده موقع ذخیره کردن می باشد. این کار هم سرعت ذخیره سازی را بالا میبرد، هم حجم نرم افزار را کاهش می دهد و حجم کم پردازش را برای گوشی سریعتر می نماید.

از سه پایه استفاده کنید: دلیل استفاده از سه پایه ها واضح است، آن ها برای حرفه ای تر بودن فیلم ها و جلوگیری از لرزش های دست استفاده می شوند؛ علاوه بر آن اگر شما شخصی را ندارید که از شما فیلم بگیرد استفاده از سه پایه بهترین راه حل برای رفع این مشکل است.

زوم نکنید: دلیل زوم نکردن نیز واضح است، هر چقدر هم که گوشی شما دوربین با کیفیتی داشته باشد باز هم زوم کردن باعث میشود که کیفیت فیلم شما پایین بیاید یا به اصطلاخ تصویر شما پیکسلی شود، در نتیجه بجای زوم کردن، دوربین را نزدیک کنید.

از تجهیزات نورپردازی استفاده کنید: درست است که می توانید بجای هزینه برای تجهیزات نورپردازی می‌توانید از فلاش گوشی استفاده کنید اما استفاده از فلاش روی گوشی برای نورپردازی ویدیو باعث می‌شود فیلم‌های شما مانند فیلم ‌های VHS قدیمی به نظر برسد. در نتیجه یا تجهیزات نورپردازی اکسترنال تهیه کنید، یا اینکه از نور طبیعی روز برای فیلمبرداری استفاده کنید. استفاده از نور طبیعی بهترین کیفیت را به شما می دهد.

تنظیمات نوردهی و فوکوس را قفل کنید: تلفن‌های هوشمند به صورت خودکار نوردهی و فوکوس را تشخیص می‌دهند و آن‌ها را تنظیم می‌کنند. این قابلیت برای گرفتن عکس ‌های سریع خیلی خوب است ولی برای فیلمبرداری باید کنترل دستی بیشتری داشته باشید؛ پس تنظیمات مورد نظر خودتان را قفل کنید تا حین فیلمبرداری تغییر نکنند.

لنز کلیپسی و میکروفون تهیه کنید: ممکن است گوشی شما قادر نباشد که صدا هارا به وضوح ضبط کند یا نتواند صداهای اضافی را مانند صدای باد و سایر های نویزها کاهش دهد؛ اگر متوجه شدید که حتما به ابزار های صدابرداری نیاز دارید اقدام به تهیه آن کنید. علاوه بر میکروفون ها که برای بهبود صدای فیلم شما استفاده میشوند می توانید برای بهبود کیفیت تصاویر و شرایطی که نیاز به فوکوس بیشتر روی سوژه دارید یا نیاز به تهیه ی تصاویر عریض تری دارید از لنز های کلیپسی استفاده کنید.